Ông Hamilton vay hơn 5.200 USD năm 1977 để trả học phí của trường Cochise College,ảđờitrảnợvaythờisinhviêzing.vn bang Arizona, Mỹ. Với sinh viên, đây là khoản đầu tư cho tương lai, không phải gánh nặng suốt đời nhưng sau hơn 40 năm trả nợ và nhiều lần vỡ nợ, khoản tiền cả gốc và lãi của người đàn ông 72 tuổi gần như không đổi.

"Khoản nợ giống chiếc mỏ neo quấn quanh cổ tôi. Tôi sợ là đến cuối đời không thể thoát nợ", Hamilton nói.

Số người mang nợ cả đời giống Hamilton không ít. Thống kê của Bộ Giáo dục Mỹ, gần 47.000 người hiện phải trả nợ sinh viên trong ít nhất 40 năm. 82% trong số đó không thể trả nợ.

Thực tế, số người này chỉ đại diện cho một phần nhỏ trong tổng số 435 triệu người đang mắc nợ sinh viên. Nhưng sự tồn tại của họ thể hiện góc khuất về những chính sách giúp người dân quản lý các quản vay. Thậm chí khi chính quyền cố gắng khắc phục, nhưng người như ông Hamilton vẫn có nguy cơ không thể trả hết nợ.

Khi người vay vốn rời trường đại học, thông tin cá nhân sẽ tự động được đưa vào kế hoạch trả nợ tiêu chuẩn trong 10 năm. Một số người có thể kéo dài thời gian trả nợ bằng cách đăng ký các kế hoạch trả tăng dần theo thời gian hoặc dựa vào thu nhập.

Theo Bộ Giáo dục Mỹ, thời gian trung bình để nhóm này trả hết nợ là 15,5 năm. Số tiền vay, thu nhập hiện tại, có lấy được bằng đại học hay không đóng vai trò quan trọng trong việc trả nợ.

Ông Hamilton quyết định nghỉ học trước khi tốt nghiệp bởi mâu thuẫn với giáo viên hướng dẫn. Không có bằng cấp khiến ông nhận mức lương thấp và thường xuyên chuyển chỗ làm.

"Thời gian đó nhu cầu tuyển dụng rất ít. Tôi phải làm nhiều việc khác nhau, không có điện thoại hay nơi ở cố định, khiến nhà trường không thể liên lạc để nhắc nhở về khoản vay", ông nói.

Số tiền gốc và lãi bắt đầu ập đến khi ông Hamilton nhận trợ cấp khuyết tật. Trước khi dừng truy thu nợ do Covid-19, Hamilton đã trả hơn 13.000 USD. Ông từng nộp đơn xin xóa các khoản vay thông qua chương trình cho người tàn tật nhưng bị từ chối. Bản thân cũng nhiều lần tìm cách giảm gánh nặng vay nợ, nhưng vẫn liên tục rơi vào tình trạng vỡ nợ, không dám vay thêm.

"Cuộc sống của tôi trở nên khó khăn chỉ vì trả nợ nhưng số tiền gốc và lãi vẫn tăng theo ngày", cựu quân nhân 72 tuổi nói.

30 năm trước, Mỹ xây dựng chương trình trả nợ dựa trên thu nhập, giúp người đi vay thoát khỏi nguy cơ gánh nợ cho đến già. Theo đó, nếu trả nợ liên tục, người vay sẽ được xóa số nợ còn lại sau 20 năm với các khoản vay học đại học và sau 25 năm với cao học. Chính sách này giúp người đang chật vật trả nợ tìm thấy ánh sáng.

Nhưng ít công khai về chương trình khiến nhiều người không nắm bắt và tiếp cận các phương thức xóa nợ.

Bà Rosalie Lynch, 72 tuổi là ví dụ. Vay tiền đi học từ năm 1980, nhưng mới đến năm 2015 bà mới biết chính sách cho phép trả nợ dựa theo thu nhập. Trước đó, bà đã hai lần vỡ nợ vì khoản vay 25.000 USD để theo đuổi tấm bằng cử nhân về công tác xã hội tại Đại học Bethel và bằng thạc sĩ tư vấn tại Đại học Bang Kansas. Từng cố gắng trả nợ nhưng khó khăn trong cuộc sống, đổ vỡ trong hôn nhân khiến bà từ bỏ.

"Trả nợ không phải ưu tiên hàng đầu vì tôi phải lo tiền ăn và học phí cho các con. Nhiều thời điểm tôi không đủ khả năng trả nợ và phải xin hoãn", bà Lynch nói.

Nhưng việc hoãn nợ chỉ giúp bà dừng trả tiền gốc, trong khi lãi vẫn tăng lên. Khoản nợ 25.000 USD ban đầu đã lên 65.000 USD. Người phụ nữ 72 tuổi lo lắng sẽ chết trong nợ nần.

Giống như bà Lynch, bà Patricia C.Vener-Saavedra, 70 tuổi, cũng phải gánh nợ trong nhiều năm trước khi biết đến chương trình trả nợ khoảng 10 năm trước.

Những năm 1990, bà Vener-Saavedra vay 35.000 USD để theo đuổi tấm bằng thạc sĩ tại trường Rensselaer Polytechnic Institute (Mỹ). Nhưng nay khoản vay tăng đến 88.000 USD do tính lãi và không thể trả.

Hiện, chương trình trả nợ dựa trên lương cho phép những người Mỹ có thu nhập thấp hơn 150% ngưỡng nghèo được trả nợ không lãi suất. Với chương trình này, cả bà Rosalie Lynch và Patricia C.Vener-Saavedra đủ điều kiện tham gia. Nhưng khoản nợ hàng chục nghìn USD từ những năm trước vẫn là con số quá lớn.

"Khi đủ 85 tuổi các khoản vay của tôi sẽ được xóa bỏ. Nếu biết sớm hơn, có lẽ tôi không phải rơi vào tình cảnh này", người phụ nữ 70 tuổi nói.

Minh Phương (Theo Washingtonpost )